Khi Tổng thống George W. Bush chia tay nhà trắng vào năm 2009, một tờ báo lá cải của Anh đã chào tạm biệt ông bằng cách đưa ra danh sách “những câu nói sai, phát âm sai và những phát biểu đáng nhớ nhất” của ông ấy, và nắm giữ vị trí số một trong danh sách 50 này là câu nói nổi tiếng rằng “vấn đề với người Pháp là họ không có một từ nào dành cho doanh nhân”.

Liệu vị cựu lãnh đạo nước Mỹ có thực sự muốn nói điều này hay không – điều đó vẫn là một sự tranh cãi – nhưng nhận xét này hoàn toàn phù hợp với nhu cầu chế nhạo vô độ của người Anh đối với tiếng Pháp.

Vấn đề của Pháp không đến từ việc quốc gia này này thiếu doanh nhân, mà là những bộ óc tư bản mạnh mẽ của họ đang đào tẩu ra nước ngoài để né tránh hệ thống thuế theo kiểu một nước cộng hòa cũ. Một nhóm doanh nhân Pháp thậm chí còn tụ tập dưới biệt danh “chim bồ câu” hay “những kẻ hút máu”, để vận động chính phủ trong nỗ lực ngăn chặn tình trạng chảy máu chất xám.

Trong khi người ta đã nói nhiều về hoạt động kinh doanh của Pháp thì lại có rất ít thông tin về ngành công nghiệp của nước này. Pháp, từng là một quốc gia sản xuất đồng hồ vĩ đại, nhưng lại rất ít đóng góp trong nửa thế kỷ qua, nhưng quốc gia này chưa bao giờ bị xóa tên khỏi bản đồ đồng hồ thế giới và đột nhiên lại có dấu hiệu phục hồi.

Trong thập kỷ qua, những sản xuất đồng hồ truyền thống của Pháp đã nhường lại sân chơi cho những tên tuổi mới mẻ hơn như Baltic, March LA.B, Reservoir, Hegid và Fugue… đó là một số ít các công ty đồng hồ của Pháp được thành lập trong khoảng mười năm trở lại đây. Điều này đồng nghĩa rằng ngành công nghiệp đồng hồ của Pháp đang có động lực phát triển hơn bao giờ hết.

March LA.B – công ty đồng hồ được thành lập vào năm 2009 bởi Alain Marhic được mọi người biết đến với những thiết kế đồng hồ cơ và thạch anh có giá từ 500 đến 1.500 USD. Tên gọi March LA.B được Marhic ghép lại từ năm sinh của mình, rồi ghép tên LA và chữ cái đầu tiên của thị trấn ven biển Biarritz của Pháp. Marhic chia sẻ: “Có điều gì đó đã xảy ra trong vài năm và hiện đang phát triển không ngừng. Có lẽ chúng ta có thể nói về cuộc cách mạng đồng hồ của Pháp và lật đổ ngôi vị của các thương hiệu đồng hồ tên tuổi…”

Một số giải thích cho sự gia tăng này là sự thay đổi tâm lý chung của người dân Pháp. “Mười năm trước, khi tôi nghĩ đến việc đi học kinh doanh, ước mơ của các cô gái trẻ là được làm việc cho một tập đoàn xa xỉ, hay nói cách khác là LVMH; và đối với nam giới thì đó là một công ty tài chính lớn”, Etienne Malec, người sáng lập của thương hiệu Baltic tân cổ điển (và người chưa bao giờ học qua trường kinh doanh). “Bây giờ, khi tôi liên hệ với các trường kinh doanh để tìm sinh viên thực tập, họ đều muốn trở thành doanh nhân.” Malec nhận ra sự khác biệt này. Thương hiệu do Kickstarter tài trợ của anh ấy đã phát triển mạnh mẽ kể từ khi thành lập vào năm 2017, ứng dụng các bộ máy cơ sản xuất tại Trung Quốc vào những chiếc đồng hồ cổ điển có giá dưới 1.000 USD mà anh lấy cảm hứng từ bộ sưu tập thừa hưởng từ cha mình.

Ngoài ra, thế hệ chủ doanh nghiệp đồng hồ Pháp mới còn có được sự hậu thuẫn từ bề dày kinh nghiệm của gia đình hoặc thương hiệu mà họ làm việc. Cho dù đó là những người thợ đồng hồ Huguenot từng di cư sang nước láng giềng Thụy Sĩ do sự đàn áp của người Công giáo trong thế kỷ 16 và 17, hay Abraham-Louis Breguet chế tạo đồng hồ cho Vua Louis XVI và vợ là Hoàng hậu Marie-Antoinette từ xưởng may ở Paris một thế kỷ sau đó, vai trò của người Pháp trong việc tạo nên truyền thống sản xuất đồng hồ là vô cùng quan trọng.

Lợi thế của họ là các liên kết địa lý của Pháp với ngành công nghiệp đồng hồ Thụy Sĩ. Thị trấn sản xuất đồng hồ Besançon của Pháp ở phía đông cách biên giới Thụy Sĩ một giờ, trong khi Morteau – nơi khai sinh ra ngành sản xuất đồng hồ của Pháp và là quê hương của các thương hiệu Yema và Pequignet, cũng như trường dạy chế tác đồng hồ Edgar Faure nổi tiếng, chỉ cách 20 phút lái xe với trung tâm chế tác đồng hồ Thụy Sĩ của Le Locle. Được thành lập vào năm 1973, Pequignet gần đây đã thổi luồng sinh khí mới vào ngành sản xuất đồng hồ của Pháp với một bộ máy được sản xuất nội bộ tại Pháp. Đặc biệt hơn, Pháp là một trong những thủ đô xa xỉ của thế giới.

Carlos Rosillo, giám đốc điều hành của Bell & Ross, đã thiết kế đồng hồ ở Paris và sản xuất chúng tại thị trấn đồng hồ La Chaux-de-Fonds của Thụy Sĩ từ những năm 1990 cho biết: “Ở Pháp, sang trọng là một trạng thái của tâm hồn. Bạn không thể học được điều này ở bất kỳ một lớp quản trị kinh doanh nào.”

Mặc dù điều đó có thể đúng, nhưng việc sản xuất đồng hồ cao cấp của Pháp không nhận được bất kỳ sự hỗ trợ nào từ những tên tuổi vĩ đại trong ngành xa xỉ Pháp. Cartier, Chanel, Louis Vuitton, Hermès và Dior đều là những thương hiệu hàng đầu nước Pháp, cũng như được biết đến với những chiếc đồng hồ trên cả tuyệt vời, nhưng đáng buồn thay, tất cả những sáng tạo ấy đều ra đời tại Thụy Sĩ.

Không có nhiều người mong đợi điều khác biệt sẽ đến. Rosillo, người con với nửa dòng máu Pháp đang chảy trong huyết quản và có trụ sở tại văn phòng công ty ở Paris cho biết: “Chúng tôi không xem xét đến việc sản xuất đồng hồ tại Pháp vì những gì tốt nhất cho một chiếc đồng hồ chất lượng không thể tìm thấy tại đây. Nếu bạn muốn tạo ra một tuyệt phẩm hàng đầu hãy đến Thụy Sĩ. Chúng tôi sử dụng cách của người Thụy Sĩ để vẽ nên sự sáng tạo của người Pháp.”

Rosillo, người đeo chiếc BR 01 to bản với vỏ vuông đã trở thành một trong những biểu tượng của những năm 2000, nói thêm rằng những gì mà người Pháp mang lại cho một chiếc đồng hồ không liên quan gì đến kỹ thuật chính xác. “Tôi đi bộ qua sông Seine mỗi ngày và văn phòng của tôi ở cạnh Khải Hoàn Môn,” anh nói. “Tôi đã đến Louvre hơn 300 lần. Những gì bạn đặt trong một chiếc đồng hồ phải là những gì bạn nhận được từ nền văn hóa của mình. Nhưng liệu biểu tượng lá cờ Pháp trên đồng hồ liệu có quan trọng? Không, tôi không nghĩ vậy.”

Tuy nhiên, thế hệ doanh nhân mới vẫn luôn nung nấu hy vọng về những chiếc đồng hồ sản xuất hoàn toàn tại Pháp. Emeric Delalandre, một trong những người đồng sáng lập của Hegid có trụ sở tại Paris, cho biết: “Chúng tôi không cảm thấy cần phải sản xuất ở Thụy Sĩ nữa. Mặc dù mọi người không đánh giá cao những chiếc đồng hồ đeo tay sản xuất tại Pháp, nhưng chúng tôi có thể làm được nhiều điều tuyệt vời hơn thế. Tất cả những gì còn thiếu ở Pháp ngày nay là những thương hiệu mạnh mẽ.”

Delalandre cho biết, thương hiệu Hegid hiện sử dụng các bộ máy cơ có nguồn gốc Thụy Sĩ, nhưng điều đó còn tùy thuộc vào kiểu máy, vì có đến 90% thành phần được chế tạo ở Pháp. Nổi bật nhất là thiết kế đồng hồ dạng mô-đun lắp ghép của thương hiệu đã góp phần mang đến cho người tiêu dùng tính ưu việt của rất nhiều chiếc đồng hồ tiêu biểu gói gọn trong một sản phẩm. Được biết, các gói tùy chọn mà thương hiệu cung cấp có giá khoảng 4.000 USD.

Ngoài ra, những hỗ trợ khác cho ngành công nghiệp đồng hồ Pháp cũng đang đến từ nhiều khía cạnh. Năm ngoái, ngành chế tác đồng hồ Pháp đã đạt được một số hậu thuẫn cần thiết khi được UNESCO liệt vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại cùng với đối tác Thụy Sĩ. Danh sách này bảo vệ các nghề thủ công, kỹ năng và truyền thống văn hóa đang bị đe dọa, đồng thời đưa ngành sản xuất đồng hồ của Pháp lên ngang hàng với người Thụy Sĩ.

Những lợi ích của sự vinh danh này có thể tiến xa hơn. Thomas Baillod, người Thụy Sĩ sáng lập thương hiệu đồng hồ kỹ thuật số BA1110D, đồng thời là người sáng tạo và chủ trì của The Watch Trade Academy, nơi huấn luyện các chuyên gia trong ngành, cho biết: “Danh sách này là sự công nhận mạnh mẽ đối với người Pháp và trở thành nguồn động lực của họ.

Tuy nhiên, một số người cảm nhận được sự phát triển của các công ty đồng hồ Pháp đã có một giải thích dễ hiểu hơn. William Massena, người sáng lập Massena LAB người Pháp có trụ sở tại New York, nói rằng để xây dựng một thương hiệu đồng hồ, “bạn cần có khả năng thương thuyết với các thương hiệu Thụy Sĩ, và để làm được điều này buộc bạn cần phải nói được tiếng Pháp.”

Đây không chỉ là về sự hiểu biết tốt về thuật ngữ chế tác đồng hồ Pháp. Massena, người đã hợp tác với Unimatic, Habring và Ming, giành được sự ngưỡng mộ trong cộng đồng sưu tập đồng hồ, nói rằng điều đó là để giành được sự tự tin. Với tính bảo thủ và mong muốn bẩm sinh muốn làm tốt mọi việc, Thụy Sĩ dễ dàng tin tưởng những người láng giềng đồng ngôn ngữ hơn bất kỳ ai khác. Massena nói khi hợp tác với người Thụy Sĩ, “bạn cần nắm lấy tay họ và nói với họ rằng mọi thứ sẽ tốt đẹp.”

Hoặc có thể chẳng liên quan gì đến việc nói tiếng hay là người Pháp. Trong một thế giới kết nối, bất kỳ ai cũng có thể thành lập một công ty đồng hồ. “Trong “thế giới cũ”, bạn cần mua xe hơi, thuê người đại diện, đi khách sạn, đầu tư vào trưng bày, đợi nhà bán lẻ chấp nhận thương hiệu của bạn trong cửa hàng của họ và sau đó đào tạo nhân viên – tất cả phải làm trước khi bạn thực sự có thể bán hàng một chiếc đồng hồ,” Marhic chia sẻ, người có những chiếc đồng hồ cơ lắp máy cơ Miyota của Nhật Bản, và nói rằng anh ấy “đến từ thế giới cũ “. “Điều đó có thể mất 1, 3 hoặc thậm chí là 5 năm và thậm chí là tiêu tốn cả gia tài. Trong “thế giới mới”, bạn không cần bất kỳ thứ gì trong số này mà chỉ việc giới thiệu đồng hồ của mình trên internet và bán trực tiếp cho khách hàng.”

Mặc dù vậy, vẫn có một điều gì đó rất khác biệt theo chủ nghĩa Pháp về hiện tượng này. Giá như họ có một từ để miêu tả sự thật này.